Het Eerste Echte Nationale Festival voor Vrouwen Amsterdam 1976
“Een Waarachtig Vrouwenfeest”
Waar: Vondelpark Amsterdam
Wanneer: 11 september 1976
Verslag in de De Groene Amsterdammer
Door Aafke Steenhuis
Meeste foto’s: Toos Poels
Regen in de straten van Amsterdam, stromende regen in het Vondelpark waar het eerste nationale vrouwenfestival gehouden wordt. Het idee ervoor is opgekomen na de geslaagde bezetting van de Bloemenhovenabortuskliniek deze zomer. Er staan een stuk of wat podiums en tientallen informatiekraampjes. En daar tussendoor een heen en weer geloop van vrouwen, kinderen en, veel minder, mannen. Voor het podium een bos van zwarte opgestoken paraplu’s, glimmende plastic jassen, natte sliertige haren, druipende gezichten.
Vrolijke begroetingen, hartgrondig gescheld op het weer. In de ene tent worden vrouwenfilm gedraaid, in de andere zingt Lucia Kerstens, het dampt er van het opeengepakte natte volk.
Veertig informatiestands zijn er, met stapels brochures, stencils, skripties. Er is veel belangstelling van oudere vrouwen voor het kraampje van ‘Vrouwen in de overgang’, een initiatief van een groep vrouwen uit Uithoorn die zich met elkaar door de overgangstijd heenslaan. Er is een kraam met alle mogelijke informatie over het vrouwenwerk in de Amsterdamse buurten, van vermageringskursussen tot koffieklubs. Een stand van het abortuskomité “Wij Vrouwen Eisen” van de stichting “Blijf van m’n lijf”, van het komité “Vrouwen tegen verkrachting”.
Kraampjes van Surinaamse, Turkse en niet te vergeten Chileense vrouwen: het is drie jaar geleden dat de volksfrontregering van Allende ten val is gebracht. Stalletjes over het werk van het vrouwenfilmkollektief “Cinemien”, uitgeverij “De Bonte Was”, vrouwenboekhandels als “Xantippe” en de “Heksenkelder”.
Derde wereld-groepen, de vakbonden, de Rooie Vrouwen van de PvdA, de kommunistische vrouwenbond, ze staan er allemaal. Een brede waaier van aktiviteiten tussen socialistische vrouwenstrijd en radikaal feminisme.
Jam vandaag
Op het podium speelt intussen de Engelse vrouwenrockgroep “Jam Today”. De naam is ontleend aan een passage uit het boek “Alice in Wonderland” en is een subtiele kritiek op de linkse beweging, die de vreugde van het socialisme altijd in de verre toekomst projekteert en niet toekomt aan het plezier van alledag: ‘Altijd maar jam morgen en nooit jam vandaag.’ De groep bestaat uit acht vrouwen die lekkere muziek op zelfgemaakte teksten maken. Daarna treedt het kabaret van Natasja Emanuels op, en het vrouwenorkest “Het Uitstrijkje”, dat uit de vrouwen van het “Amsterdamse Volkssalon en Amusementsorkest” bestaat, sinds ongeveer een half jaar repeteren de vrouwen ook apart. Ze maken een soort walsachtige vooroorlogse dansmuziek. Verder optredens van mimespeelsters, vuurspuugsters, akrobates, de “Houten Keeltjes” uit Rotterdam, een “gemengd vrouwenkoor”. Hoezo gemengd? “Nou, homo- en heterovrouwen vanzelf”.
Een Chileense vrouw vertelt over de situatie van de vrouwen vóór en na de staatsgreep in Chili. Bij de bar -sloten soep, koffie en duizenden stokbroden gaan er over de toonbank- staat een meisje Ierse volksliedjes te fiedelen. Een verpleegster die zich heeft aangemeld voor eventuele medische zorg, hoeft de hele dag, behalve ’s ochtends als een meisje bij het opbouwen van de tent haar hand bezeert, niet uit haar EHBO-hokje te komen. Wel komen er vergeefs vrouwen op de deur kloppen of ze ook maandverband heeft, nee, dat is ze vergeten.
Op het eind van de middag speelt, alweer zo’n ironische naam, het orkest “De Blaasontsteking”. Een gelegenheidsorkest, de vrouwen uit drie andere orkesten hebben zich hierin gevonden. Ze hebben maar drie weken gerepeteerd. Swingend staan ze op het podium, chachacha’s, rumba’s een potpourri in de regen.
’s Avonds wordt het festival voortgezet in het Amsterdamse vrouwenhuis. Tegen half negen staat er een enorme rij voor de deur, en dat blijft verder steeds zo. Zo’n 1500 vrouwen zijn er die avond, op de trappen kun je je niet wenden of keren, de bar beneden is afgeladen, in de danszaal boven waar ‘Jam Today’ speelt golft de vloer, in de voorzaal speelt ‘Het Uitstrijkje’ haar doezelige jaren dertig muziek. Het is er warm en gezellig, veel vrouwen omarmen elkaar. Gebrul van het lachen tijdens de modeshow, waar vrouwen deels hun truttige mantelpakjes, gestreepte doorknoopjurken en onderjurkenwerk uit de jaren vijftig laten zien: ‘Wat hebben we toen toch met ons laten doen.’
v.l.n.r.: Jantien Lodder, Pamela Pattynama, Ank ten Hoopen
Veel succes heeft ook het ‘Lesbiafonisch Negentet’ (ook genoemd ‘de Lesbiafonie’), een optreden van negen lesbische vrouwen die met slappe bloemetjesjurken en witte sokjes en schoenen aan in een soort zang- en spreekkoor de reakties van hun omgeving laten horen. Zoals de verwijten van de ouders als de vriendin voor het eerst mee naar huis komt: ‘Dat je zo bent dat is zielig, maar dat je ermee te koop loopt, dat kwetst me zo’, ‘ik had je liever naar het kerkhof gebracht’.
Mieke van Kasbergen, Martha Vooren
Hun optreden eindigt met: ‘Wij schrikken niet terug voor geweld en mannenhaat, maar waar we op uit zijn, is het stichten van een vrouwenstaat.’ En even later zingen twee andere lesbische vrouwen het publiek toe: ‘Manisch depressief, vervuild, armlastig, geestelijk gekweld of onstabiel, neurologisch, bleek en zenuwachtig. Wij willen alles in huis of bos, maar wij blijven los!’ Een ironisering van de relatie-problemen waarmee homosexuele vrouwen vaak te kampen hebben. Grote instemming ook bij: ‘Wij zijn heel lui, wij zijn heel vies, wij zijn heel dwaas en heel banaal. Maar dat kan ons niet schelen, dat geldt voor de hele zaal!’
Hoge borstin
Na de opvoering van een soort rituele dans door drie vrouwen in sarongs met bloot bovenlijf en beschilderde borsten, begin ik het een beetje benauwd te krijgen. Er treedt een soort priesteres in op, de ‘hoge borstin’, die aan de hand van de borsten van de vrouwen de toekomst voorspelt. Het is een soort persiflage op de waarzeggerij, zoals dat op de kermis uit de lijnen van je hand gebeurt, maar tegelijk heb ik ook het gevoel dat de sfeer een beetje zwaar wordt.
De wereld is een warme zaal met vrouwenlichamen geworden. Ik besef opeens dat het wijde skala van vrouwenaktiviteiten van ’s middags: politieke strijd, solidariteit met de Derde Wereld, strijd voor scholing en buurtwerk, tegen werkloosheid, zich hier vernauwd heeft. Hier gaat het alleen om persoonlijke relaties, om vrouwen onder elkaar.
‘Die strijdkultuur van de linkse beweging, die drammerig almaar ellende aantoont, dat kan niet voor ons. Wij willen iets vrolijks voor ons zelf. Je hebt bijna orgische toestanden nodig om los te komen van de geijkte demonstratieve aanklachten, om een nieuwe vrouwenkultuur te kreëren,’
Door Aafke Steenhuis, Groene Amsterdammer, september 1976
Marion Verbruggen
Bekijk meer foto’s van het festival
Klik op de foto voor de grote versie (met namen)
Was je erbij?
Mail het ons!